Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık, Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyon Nedir?

 

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar(STD, CYBH), cinsellikle bulaşan hastalıklar veya cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar(STI, CYBE), STD nedir?, CYBH nedir?:  Genellikle cinsel temas yoluyla bulaşan; bakteri, virüs veya parazitlerin  kan, meni, vajinal, analdan bulaşan hastalıklar (yani anüs yada rektum seksi) ve diğer vücut sıvıları yoluyla insandan insana geçen enfeksiyonlar diğer bir deyişle iltihaplardır. Bazen bu enfeksiyonlar, hamilelikde veya doğum sırasında annelerden bebeklerine veya kan nakli veya temiz olmayan iğneler yoluyla da bulaşabilmektedir. Cinsel yoldan bulaşan hastalıklar her zaman belirti vermeyebilir. Tamamen sağlıklı görünen ve bir enfeksiyonu olduğunu bile bilmeyen insanlardan cinsel yolla bulaşan hastalık kapmak mümkündür. Erkekte cinsel yolla bulaşan hastalıklar ile kadında cinsel yolla bulaşan hastalıklar aynı türdendir, kadın ve erkek beraber değerlendirilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve belirtileri konusunda toplum kitlesel olarak bilinçlendirilmeli ve bulaş yolları konusunda bilgiler verilmelidir.

 

 

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık  Belirtileri Nelerdir?

 

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar veya cinsel yolla bulaşan hastalıklar belirtisi:  hiçbir belirti vermediği gibi bazı belirtilerle de kendini gösterebilir. Bazen eş veya cinsel partnerde ortaya çıkan belirtilerle erkekte de bu hastalığın olduğu fark edilebilir. Bazende hastalık sinsi bir şekilde ilerler ve daha büyük problemler yaratınca  birden ortaya çıkabilir.  

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar ne zaman belli olur dendiğinde cevap olarak; cinsel yolla bulaşan hastalık belirtileri genellikle cinsel ilişkiden veya  maruziyetten birkaç gün sonra ortaya çıkmaktadır, bununla birlikte bazen, enfeksiyonun cinsine bağlı olarak yıllarca hiç bir belirti vermeyebilir. Bu yüzden cinsel aktif dönemde, şüpheli ve korunmasız ilişkilerde, veya hastalık belirtisi olanların hekime mutlaka hekime başvurması önerilir. Ayrıca ilk cinsel deneyimi yaşamayı düşünen erkeklerin ve kadınların yine mutlaka bir hekime başvurması bazı tavsiyeler alması önemlidir.  

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık, Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyon belirtileri şunlardır:

 

• Cinsel organlarda; Penisde , ağızda  veya anal(rektal bölgede yaralar veya şişlikler, lezyonlar
• İdrar yaparken yanma ve ağrı
• Peniste, idrar kanalında kilota bulaşan renkli veya renksiz akıntı, (bel soğukluğu, Gonore)
• Kadında olağandışı veya kokulu vajinal akıntı
• Olağandışı vajinal kanama
• Seks sırasında ağrı
• Kasıklarda ağrılı, şişmiş lenf düğümleri, 
• Bazen karın ağrısı
• Ateş, üşüme
• Vücutta, eller ve ayaklarda döküntülü cilt lezyonları

 

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık yani  Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyon neden olan mikroplar

 

• BAKTERİLER: Bel soğukluğu(Gonore), frengi(sifiliz) ve klamidya, bakterilerin neden olduğu Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklardır
• PARAZİTLER: Trichomoniasis, bir parazitin neden olduğu bir Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık dır..
• VİRÜSLER: cinsel yolla bulaşan virüs ile ortaya çıkan  en sık   cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar HPV, genital herpes ve AIDS(HIV) dir.
• Diğer enfeksiyon türleri - hepatit A, B ve C virüsleri, shigella enfeksiyonu ve giardia enfeksiyonu - cinsel temas yoluyla yayılabilmektedir, ancak cinsel temas olmadan da bu enfeksiyonları  kapmak mümkündür.
• MANTARLAR: cinsel yolla bulaşan mantar hastalığı; Çok sık olmamakla birlikte, nadir de değildir. Erkeklerin ortalama %15'i, bir kadınla cinsel temasdan sonra penis ve diğer cinsel organlarında mantara yakalanabilmektedir.

 

 

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklara Yakalanmanın Risk Faktörleri 

 

Cinsel olarak aktif olan herkes, bir dereceye kadar bir Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık yani Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyona yakalanma riski taşır. Bu riski artıran faktörler şunlardır:

 

• Korunmasız cinsel ilişki ve sex: Prezervatif takmayan hastalıklı bir eş veya  partner tarafından vajinal veya anal ilişki Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonu kapma riskini önemli ölçüde artırır. Uygun olmayan veya kalitesiz prezervatif kullanımı da bu riski artırabilir.
• Birden fazla partnerle cinsel ilişkiye girmek: Ne kadar çok insanla cinsel ilişkiye girerseniz, Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonu kapma riskiniz o kadar artar.
• Daha önce Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonu-CYBE   geçirmiş olmak: Bu durumda, başka bir Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonun tutunmasını çok daha kolaylaştırır.
• Tecavüz veya saldırıya maruz kalmak: Cinsel ilişkiye girmeye zorlanmak  da Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonu için bir risk faktörüdür. Bu durumda hemen muayene, tedavi ve duygusal destek almak için hekime görünmek önemlidir.
• Alkol ve uyuşturucu kullanımı: Kontrolsüz alkol tüketimi veya eğlence amaçlı uyuşturucu kullanımı: Madde bağımlılığı ve alışkanlığı, sağlıklı  karar verme yeteneğini bozabildiğinden riskli davranışlara katılmaya daha istekli hale getirebilir.
• Kirli iğnelerin kullanımı: İlaç enjekte etmek için bir çok kişiye aynı iğnelerin kullanılması  özellikle, AIDS(HIV), hepatit B ve hepatit C dahil olmak üzere daha birçok ciddi enfeksiyonu yayma riski taşımaktadır
• Genç olmak: Yeni ortaya çıkan Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık yani Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyon Yarısı, 15 ila 24 yaş arasındaki kişilerde görülmektedir. 
• Anneden bebeğe geçiş: Bel soğukluğu(Gonore), klamidya, HIV ve frengi(sifiliz) gibi belirli Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Hamilelik veya doğum sırasında annelerden bebeklerine geçebilir. Bebeklere geçen Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık yani Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyon ciddi sorunlara ve hatta ölüme neden olabilir. 

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların Komplikasyonları 

 

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların olası etkiler ve komplikasyonlar şunlardır:

 

• Kasıklarda kronik müzmin ağrılar
• Hamilelik komplikasyonları
• Göz iltihabı, ve enflamasyonu
• Eklem iltihabı, Artrit
• Pelvik inflamatuar hastalık, PID, 
• Kısırlık
• Kalp hastalığı
• HPV ile ilişkili belirli kanserler: Erkekte ensık genital siğillerle  (kondilom) kendinini göstermekte beraber, erkek ve kadında bir çok kanserin etkeni olarak suçlanmaktadır HPV’nin bilinen  200’den fazla tipi vardır ve cinsel yolla bulaşan HPV tiplerinden 15'i karsinojenik-kanser yapıcı  olarak değerlendirilmektedir. HPV enfeksiyonu, rahim ağzı kanseri , penis, dil, oro-nazofarenks, gırtlak ve bademcik kanserlerine  neden olduğu bilinmektedir ve virus  bulaştıktan  yıllar sonra da ortaya çıkabilmektedir.

Cinsel Yolla bulaşan Hastalıklardan(STD,CYBH) Korunma Yolları 

 

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık yani  cinsel yolla bulaşan hastalıklar korunma yolları  şunlardır:

 

• Cinsel ilişkiden uzak durmak: Cinsel Yolla bulaşan Hastalıklardan korunmanın en etkili yolu bu türden cinsel ilişkiye girmemektir, uzak durmaktır.
• Cinsel Yolla bulaşan Hastalığı olmadığından emin olduğunuz partneri seçmek:  Cinsel Yolla bulaşan Hastalıklardan kaçınmanın bir başka güvenilir yolu, her iki kişinin de yalnızca birbirleriyle seks yaptığı ve eşlerin  enfekte olmadığı uzun vadeli bir ilişkide kalmaktır.
• İlişkiden önce cinsel Yolla bulaşan Hastalıklar yönünden testlerin yapılması: Her iki eşin  de Cinsel Yolla bulaşan Hastalıklar için test edilene kadar vajinal ve anal ilişkiden kaçınılması uygun olabilir. 
• Aşılanma: Cinsel temastan önce erken aşı olmak, bazı Cinsel Yolla bulaşan Hastalık türlerinin önlenmesinde de etkilidir. Buna en iyi örnek İnsan papilloma virüsü-HPV, hepatit A ve hepatit B aşıları dır.
  • 11 ve 12 yaş kız ve erkek çocuklar için HPV aşısı önerilmektedir, 9- 26 yaşına yaş grubunda daha etkili olduğu, son konsepte her yaş grubunda yapılabileği bildirilmektedir.
  • Hepatit B aşısı genellikle yeni doğanlarda yapılır,  hepatit A aşısı ise 1 yaşından sonra önerilir. Ayrıca her iki aşı da, bu hastalıklara karşı bağışıklığı olmayan ve  erkek-erkeğe ilişki kuranlar ve damardan uyuşturucu kullanıcılar gibi enfeksiyon riski yüksek olan kişiler için önerilir.

 

• Kondom ve diş setlerini sürekli ve doğru şekilde kullanılması: İster oral, ister vajinal veya anal olsun, her cinsel ilişki için yeni bir lateks prezervatif veya diş seti kullanılması etkili olabilir. Doğal zarlardan yapılan prezervatiflerden ziyade , lateks prezervatifler korunmada daha etkilidir, ancak , HPV veya Herpes gibi açıkta kalan genital yaraları olanlarda  daha az koruma sağladığını unutmamak lazım. Ayrıca doğum kontrol hapları veya rahim içi araçlar (RİA) gibi doğum kontrol yöntemleri Cinsel Yolla bulaşan Hastalıklara karşı koruma sağlamaz.
• Aşırı alkol veya uyuşturucu kullanmayın: Alkol ve uyuşturucu etkisi altındaysanız, cinsel risk alma olasılığınız çok daha yüksektir.
• Partnerle iletişim kurmak:  Herhangi bir ciddi cinsel temastan önce, daha güvenli seks yapmak için eşinizle veya partnerinizle iletişim kurun. Hangi faaliyetlerin uygun olup olmayacağı konusunda özellikle hemfikir olduğunuzdan emin olun.
• Sünnet olmak: Erkekler için sünnetin HIV'li bir kadından HIV kapma riskini %60'a kadar azalttığına dair kanıtlar vardır. Erkek sünneti ayrıca genital HPV ve genital herpes bulaşmasını önlemeye yardımcı olabilmektedir.
• Temas öncesi ilaç (profilaksi) kullanımı: Yüksek risk altındaki kişilerde HIV enfeksiyonu riskini azaltmak için iki kombinasyonlu ilaç kullanılabilir. Bunlar emtrisitabin artı tenofovir disoproksil fumarat (Truvada) ve emtrisitabin artı tenofovir alafenamid fumarat (Descovy) kombinasyonları olabilir. Bu kombine ilaç kullanımı halıhazırda bir HIV hastalığı yoksa ve sadece AIDS den korunma amacıyla kullanılabilir. Bunlar HIV kapma riskini %74-99 oranında azaltmaktadır

 

 

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Testi ve Teşhis Nasıl yapılır?

 

Fiziksel Muayene: Şüpheli cinsel ilişki oldu ve mevcut belirtiler ve şikayetleriniz  cinsel yolla bulaşan bir hastalığınız (CYBH) veya cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyonunuz (CYBE) olduğunu işaret ediyorsa, teşhis için ilk adım döküntü gibi enfeksiyon belirtileri aramak için fiziksel veya pelvik muayene, siğiller veya idrar kanalında akıntı kontrolü yapılır.

CYBH testi nedir?, Cinsel hastalık testi nedir? ,Cinsel yolla bulaşan hastalık (CYBH) veya  cinsel yolla bulaşan hastalıklar test denince yapılacak Testler Şunlardır:

.

 

• Kan testleri: Kan testleri HIV yani AIDS, frengi(Sifiliz) dahil daha bir çok cinsel yolla bulaşan hastalık teşhisi için kullanılmaktadır.
• İdrar örnekleri. Bazı cinsel yolla bulaşan hastalık teşhisi için idrar testi,kültür ve PCR analizleri gerekebilir. Cinsel yolla bulaşan hastalık ile ilgili paneller yapılabilir.
• Akıntı ve vücut sıvıları örnekleri: Açık genital yaralarınız varsa, doktorunuz enfeksiyon tipini teşhis etmek için sıvı ve yaralardan alınan numuneleri test edebilir.

 

Cinsel yolla bulaşan hastalık (CYBH) veya cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyonu için yapılacak tarama testleri ise şunlardır: Cinsel yolla bulaşan hastalık belirtisi olmayan bir kişiye yapılan cinsel yolla bulaşan  hastalık testlerine tarama denilmektedir.

 

 

Cinsel yolla bulaşan hastalık (CYBH için tarama testi şu durumlarda istenir:

 

• Hemen herkesten yapılması gerekenler: 13 ila 64 yaş arasındaki herkes için önerilen tek Cinsel yolla bulaşan enfeksiyon tarama testi, AIDS'e neden virüs, insan immün yetmezlik virüsü (HIV) için bir kan veya tükürük testidir. Ayrıca yüksek risk altındaki kişilerin her yıl HIV testi yaptırması önerilmektedir.
• Hepatit C Testi: 1945 ile 1965 yılları arasında doğan kişilerde hepatit C görülme oranı yüksektir. Hastalık ilerleyene kadar genellikle hiçbir belirti göstermediği için bu yaş grubundaki herkesin hepatit C için taranması önerilir.
• Hamile kadınlar: Tüm hamile kadınlar genellikle ilk doğum öncesi HIV, hepatit B, klamidya ve sifiliz için tarama yapılması gerekmektedir. Ayrıca bu enfeksiyonlar açısından yüksek risk taşıyan kadınlara gebelik sırasında en az bir kez bel soğukluğu ve hepatit C tarama testleri önerilir.
• 21 yaş ve üstü kadınlar: HPV rahim ağzı kanseri(serviks kanseri) için ciddi risk faktörü olduğundan, cinsel aktif dönemde rutin pap testi yapılması ve alınan örneklerde enfeksiyon, kansere ait değişiklikler taranır. Kadınların 21 yaşından itibaren üç yılda bir Pap testi yaptırmalarını önermektedir. 30 yaşından sonra kadınlara 5 yılda bir HPV testi ve Pap testi yaptırmalarını önerilmektedir. Diğer bir alternatif; 30 yaşın üzerindeki kadınlar her üç yılda yalnızca Pap testi veya üç yılda bir tek başına HPV testi yaptırabilir.
• 25 yaş altı cinsel olarak aktif olan  kadınlar:  25 yaş altı tüm cinsel aktif kadınlarda klamidya enfeksiyonu için idrar veya vajinal sıvı örneğinde testi test yapılması önerilmektedir. Tedavi edilmemiş yada yeterince tedavi edilmemiş hastalık taşıyıcı  kişiden tekrar tekrar  hastalık kapması yaygın bir durumdur, bu nedenle enfeksiyonun iyileştiğini doğrulamak için ikinci teste ihtiyac vardır. Bu  durum özellikle klamidya enfeksiyonunda görülmektedir. Yine 25 yaşın altındaki cinsel olarak aktif kadınlarda da bel soğukluğu (gonore) taraması önerilir.
• Erkek erkeğe sex yapanlar:  Diğer gruplarla karşılaştırıldığında, erkeklerle seks yapan erkeklerin cinsel yolla bulaşan enfeksiyon kapma riski daha yüksektir. Birçok halk sağlığı grubu, bu erkekler için yıllık veya daha sık cinsel yolla bulaşan enfeksiyon taraması yapılmasını önermektedir. HIV, sifiliz, klamidya ve bel soğukluğu için düzenli testler özellikle önemlidir. Hepatit B için değerlendirme de önerilebilir.
• AIDS hastalığı olanlar: HIV pozitif olan  insanların, başka bir cinsel yolla bulaşan enfeksiyona yakalanma riski önemli ölçüde artar. Bu yüzden HIV teşhisi konduktan sonra sifiliz, hepatit C, bel soğukluğu(gonore), klamidya ve Herpes(uçuk) için test yapılması önerilmektedir.
• Yeni bir partneri olan insanlar:  Yeni partnerlerle ilişkiye girmeden önce, her iki tarafın cinsel yolla bulaşan enfeksiyonla ilgili testlerin yapılmasında yarar vardır. Ancak testin negatif olması her zaman hastalığın olmadığı anlamına da gelmez.

 

 

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Nasıl Tedavi Edilir?

 

Bakterilerin neden olduğu Cinsel yolla bulaşan hastalık (CYBH, STD) veya cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyonu (CYBE, STI) tedavisi genellikle daha kolaydır. Virusların neden olduğu  enfeksiyonlar ise yönetilebilir, ancak her zaman tedavi edilemez. Hamilelik durumunda  cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyonu varsa, hemen tedavi görmek bebeğin enfeksiyon kapma riskini önleyebilir veya azaltabilir.

 

Cinsel yolla bulaşan hastalık (CYBH, STD) veya cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyonu (CYBE,STI) tedavisi şu şekil yapılır

 

• Antibiyotikler: Genellikle tek dozda verilen antibiyotikler; bel soğukluğu, frengi, klamidya ve trikomoniyaz gibi cinsel yolla bulaşan birçok bakteri ve parazit enfeksiyonunu tedavi edebilir. Belsoğukluğu(Gonore) ve klamidya enfeksiyonu  genellikle beraber için aynı anda tedavi edilebilir. Verilen ilaçlar düzenli ve tam doz kullanmak gerekir, uygun doz ve sürede alınmayan tedavi hastalığın kronikleşmesine neden olabilir. Tedavi süresince cinsel temastan uzak durmak önemlidir. Tekrar enfeksiyondan korunmak için özellikle kadınlarda 3 ay içinde tekarar test edilmesinde yarar vardır.
• Antiviral ilaçlar: Herpes simplex veya HIV (AIDS) varsa, bir antiviral ilaç verilir. Antiviral ilaçlar, HIV enfeksiyonunu yıllarca kontrol altında tutabilir. Ama yine de vucuttan tümüyle atılamayabileceği akılda tutulmalıdır, sürekli virüsü taşımak durumda kalınabilir ve risk daha düşük olsa da yine de başkasına bulaşabilir. HIV tedavisine ne kadar erken başlanırsa, o kadar etkili olur.
• Kontrol testleri:  Tedaviden belli süre sonra Cinsel yolla bulaşan hastalık testlerinin yinelenmesi gerekmektedir
• Partner Taranması ve tedavisi: Cinsel yolla bulaşan hastalık durumunda , mevcut partnerler veya eşlerin,  son üç aydan bir yıla kadar olan diğer partnerleriniz de dahil olmak üzere durumdan haberdar edilmesi ve  test yaptırmaları  için bilgilendirilmeleri gerekmektedir. Hastalık saptanan partnerlerin de tedavi altına alınması önemlidir.